پروین اعتصامی، شاعر نامدار معاصر ایران، یکی از برجسته‌ترین سخن‌گویان زبان فارسی به شمار می‌آید. دراین نوشته وب سایت 303 بیوگرافی همراه ما بمانید.
بیوگرافی پروین اعتصامی
بیوگرافی مشاهیر ادبیات پروین اعتصامی، شاعر برجسته معاصر ایران، یکی از گویندگان برتر زبان فارسی است که با توانایی‌های بی‌نظیر خود، در کنار بزرگ‌ترین سخن‌گویان مرد، جایگاهی ویژه یافته است و به گفته اساتید و متخصصان سخن، توانسته است در عرصه گویندگی سبقت را از آنان برباید.
در جامعه ما، با وجود تأکید و تمرکز نظام فکری اسلام بر تعلیم و تربیت عمومی و اهمیت پرورش فکری و تقویت استعدادهای هر دو جنس، به دلیل ساختار مردسالارانه، فرصت کافی برای آموزش و پرورش توانایی‌های ذوقی زنان فراهم نبوده است.
بر این اساس، تعداد زنانی که در حوزه سخنوری و علم فعالیت کرده‌اند، در مقابل تعداد مردان بسیار کم است و پروین در این عرصه، به‌تنهایی نمونه‌ای منحصر به فرد است.
پروین اعتصامی کیست
موفقیت این زن ارزشمند در عرصه فرهنگ و ادب فارسی، نه تنها نتیجه استعداد ذاتی او بلکه مرهون تربیت و توجه خاص پدر نام‌آورش است.
او در حالی که محدودیت‌هایی برای زنان ایرانی در دسترسی به تحصیلات و مدارس دخترانه وجود داشت، با همت پدر خود، توانست استعداد و سرمایه معنوی‌اش را به مرحله‌ای برساند که در خور آن بود.
پدر پروین، میرزا یوسف اعتصامی (اعتصام‌الملک)، فرزند میرزا ابراهیم خان مستوفی معروف به اعتصام‌الملک، اهل آشتیان بود که در جوانی به تبریز رفت و تا پایان عمر در آن شهر زندگی کرد.
زندگینامه پروین اعتصامی
یوسف اعتصام‌الملک در سال ۱۲۹۱ هجری قمری در تبریز به دنیا آمد. او در زمینه‌های ادب عرب، فقه و اصول، منطق، کلام، حکمت قدیم، و زبان‌های ترکی و فرانسه آموزش دید و در لغت عرب تسلط کامل یافت.
در حالی که هنوز بیست سال نداشت، کتاب «قلائد الادب فی شرح اطواق الذهب» را که رساله‌ای در شرح مقامات محمود بن عمر الزمخشری در حکمت، نصایح و مواعظ و مکارم اخلاق بود، به زبان عربی نوشت؛ این اثر به زودی در میان کتب درسی مصر جای گرفت.
بعدها، کتاب «ثورة الهند یا المراة الصابره» او نیز مورد تحسین ادیبان ساحل نیل قرار گرفت.
پروین اعتصامی زندگی نامه
کتاب «تربیت نسوان»، ترجمه‌ای از «تحریر المراة» اثر قاسم امین مصری، در سال ۱۳۱۸ هجری قمری منتشر شد که در آن زمان، تعصب و ناآگاهی عمومی درباره اهمیت آموزش و پرورش بانوان در جامعه ایرانی رایج بود.
اعتصام‌الملک یکی از پیشگامان تجدد ادبی در ایران و از پیش‌روان تحول در نثر فارسی است. او با ترجمه آثار بزرگان جهان، نقش مهمی در پرورش استعدادهای جوانان ایفا کرد.
پروین اعتصامی چه کسی هست
علاوه بر ترجمه، بیش از ۱۷ جلد کتاب در عرصه‌های مختلف ادبی، علمی، اخلاقی، تاریخی، اقتصادی و فنون مختلف نگاشته و در بهار سال ۱۳۲۸ هجری قمری مجموعه‌ای ارزشمند و نفیس به نام «بهار» را منتشر کرد که در ۲۴ شماره، مطالب سودمند و متنوعی را به روشی نیکو و جذاب عرضه داشت.
عکس پروین اعتصامی
عکس پروین اعتصامی برای کامپیوتر
عکس پروین اعتصامی برای موبایل
عکس های پروین اعتصامی
عکس جذاب پروین اعتصامی
والپیپر پروین اعتصامی
عکس پروین اعتصامی 2025
پروین اعتصامی بیوگرافی
پروین اعتصامی، با نام اصلی رخشنده اعتصامی، در 25 اسفند 1285 هجری خورشیدی، مطابق با 17 مارس 1907، در تبریز به دنیا آمد.
پروین اعتصامی خانواده
او فرزند یوسف اعتصامی آشتیانی، ملقب به اعتصام‌الملک، نویسنده و مترجم معاصر ایران، و اخترالملوک اعتصامی بود.
اخترالملوک، دختر عبدالحسین مقدّم العداله، از شاعران دوره قاجاریه و متخلص به «شوری بخشایشی»، تخلص «پروین» را برای خود برگزید، که تا آن زمان نامی رایج برای دختران نبود.
پروین اعتصامی
بعدها، رخشنده نام خود را به «پروین» تغییر داد، همان‌گونه که در شناسنامه‌اش ثبت شده است. پروین آخرین فرزند خانواده بود و سه برادر بزرگ‌تر به نام‌های ابوالحسن، ابوالفتح و ابوالنصر داشت.
پروین اعتصامی مهاجرت
یوسف اعتصامی در سال 1288 هجری خورشیدی به‌عنوان نماینده مردم تبریز در مجلس شورای ملی انتخاب شد. به همین دلیل، در سال 1291 هجری خورشیدی، هنگامی که پروین تنها 6 سال داشت، خانواده‌اش را همراه با خودش به تهران انتقال دادند.
او از کودکی با افراد سرشناس و مشروطه‌خواه آشنا شد و ادبیات را در کنار پدر و با آموزش استادانی چون دهخدا و ملک‌الشعرای بهار فرا گرفت.
پروین اعتصامی تحصیلات
در دوران کودکی، زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی را زیر نظر پدر آموخت و سپس به مدرسه آمریکایی ایران کلیسا (Iran Bethel) رفت و در سال 1303 تحصیلاتش را در آنجا به پایان رساند.
در تمام دوران تحصیل، شاگردی ممتاز بود و حتی مدتی در همان مدرسه به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی پرداخت. همزمان با تحصیل، شعر سرودن را آغاز کرد.
پروین اعتصامی شاعر
همان‌طور که ذکر شد، پروین در خانواده‌ای فرهنگی بزرگ شد، که این موضوع باعث شد از سنین بسیار پایین به سرودن شعر بپردازد.
یکی از نزدیکان او نوشته است که نخستین شعرهای پروین در هفت‌سالگی سروده شده است و برخی از بهترین اشعار او مربوط به دوران نوجوانی (11 تا 14 سالگی) است.
پدرش در این مسیر نقش مهمی داشت؛ او گاهی شعرهای شاعران بزرگی چون سعدی یا حافظ را به او می‌داد تا بر اساس آن‌ها شعر سراید، وزن آن‌ها را تغییر دهد یا قافیه‌ای نو برایشان پیدا کند.
این تمرین‌ها و تلاش‌ها، آشنا شدن او با چیدمان کلمات و تجربه سرودن شعر را تسهیل کرد. همچنین، پدرش گاهی قطعه‌هایی زیبا و لطیف از کتاب‌های خارجی (انگلیسی، فرانسوی، ترکی و عربی) ترجمه می‌کرد و پروین را تشویق می‌نمود تا آن‌ها را به شعر درآورد.
برای نمونه، یوسف اعتصامی شعر «قطرات سه‌گانه» اثر تریللو را ترجمه و در مجله بهار چاپ کرد.
پروین اعتصامی نویسنده
پروین با الهام از این ترجمه‌ها، شعرهایی مانند «گوهر و اشک» و «دو قطره خون» سرود.
از جمله معروف‌ترین اشعاری که در این سن سروده، می‌توان به «گوهر و سنگ»، «ای مرغک»، «اشک یتیم»، «کودک آرزومند»، «صاعقه ما ستم اغنیاست»، «سعی و عمل» و «اندوه فقر» اشاره کرد.
پروین اعتصامی نخود و لوبیا
به‌نوشته بهمن، اشعاری که پروین در کودکی می‌سرود بیشتر محتوایی ساده، تخیلی و کودکانه داشتند. یکی از شعرهای او در هشت‌سالگی، مناظره‌ای بین «نخود و لوبیا» است:
نخودی گفت لوبیایی را
کز چه من گردم این چنین، تو دراز؟
گفت: ما هردو را باید پخت
چاره‌ای نیست، با زمانه بساز
پروین اعتصامی سیر و پیاز
همچنین، شعری دیگر، مناظره‌ای بین «سیر و پیاز»:
سیر یک روز به پیاز گفت
که تو چه‌قدر بدبویی
گفت: از عیب خویش بی‌خبریم
از ره، از خلق عیب می‌جویی
پروین اعتصامی سخنرانی
در خرداد 1303، جشن فارغ‌التحصیلی پروین در مدرسه برگزار شد. او در آن روز درباره تاریخ ظلم مردان به زنان در طول تمدن‌ها، اصلاح این روند در اروپا، و بی‌سوادی و بی‌خبری زنان ایران در مقایسه با آن‌ها سخن گفت.
در بخش‌هایی از سخنانش که به «اعلامیه زن و تاریخ» معروف است، می‌گوید: داروی بیماری مزمن شرق، تربیت و آموزش است. تربیتی که شامل حال زن و مرد باشد و تمام اقشار را از معرفت بهره‌مند سازد.
تحصیلات پروین اعتصامی
او ایران را کشوری بزرگ و پرافتخار می‌داند که مآثر و افتخارات عظیمش، جهان را به خود مفتخر کرده است. او می‌افزاید: ایران، کشوری که قرن‌ها بر جهان حکمرانی می‌کرد، اکنون با مشکلاتی روبه‌رو است و برای اصلاح اوضاع، نیازمند تربیت و تعلیم است.
او معتقد است باید روح فضیلت در ملت زنده شود و با تربیت زنان، اصلاحات اجتماعی مهمی در ایران انجام گیرد؛ زیرا این امر پایه‌های جامعه را استوار می‌کند و آینده‌ای بهتر برای کشور فراهم می‌سازد.
پروین اعتصامی و همسرش
پروین اعتصامی در 19 تیرماه 1313 با پسر عمویش، فضل‌الله اعتصامی گرکانی، ازدواج کرد. پس از عقد و چند ماه زندگی مشترک، او به همراه همسرش به کرمانشاه رفت.
پروین اعتصامی ازدواج با پسرعمو
همسرش، که افسر شهربانی و رئیس شهربانی آن منطقه بود، پس از حدود دو ماه، در خانه پدرش بازگشت و نُه ماه بعد، در 14 مرداد 1314، از او جدا شد.
پروین اعتصامی ازدواج
برادر پروین، ابوالفتح، علت این جدایی را اختلافات روحی و اخلاقی و ناسازگاری روحیه نظامی همسر با روح لطیف و آزاد پروین ذکر کرده است.
پروین اعتصامی کتاب
پیش از ازدواج، یوسف اعتصامی با چاپ مجموعه شعرهای پروین مخالفت داشت، چون این کار را مناسب او نمی‌دانست و ترس داشت که دیگران آن را راهی برای پیدا کردن همسر تلقی کنند. ولی پس از جدا شدن پروین و جدایی از همسرش، رضایت داد.
قبل از انتشار دیوان، برخی اشعار او در مجلاتی چون «بهار»، «منتخبات آثار سید ضیا هشترودی» و «امثال و حکم دهخدا» چاپ شده بود.
در سال 1314، دیوان او با مقدمه‌ای از ملک‌الشعرای بهار توسط چاپخانه مجلس شورای ملی منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت.
کتاب های پروین اعتصامی
سعید نفیسی در روزنامه ایران، دیوان او را معرفی کرد و وزارت معارف، نشان علمی به او اهدا نمود، که این امر باعث شد او از انزوا خارج شود.
دیوان اولیه شامل اشعاری است که او تا قبل از 30سالگی سروده بود و شامل بیش از 150 قطعه، غزل، رباعی و مثنوی است. اما، او قسمتی از اشعارش را که مطابق میلش نبوده، قبل از مرگ سوزانده است.
پروین اعتصامی شغل های دیگر
پس از انتشار دیوان، پروین در خرداد 1315، به‌عنوان مدیر کتابخانه در دانشسرای عالی مشغول شد، چرا که این فضا را بهتر و سازگارتر با روحیه‌اش می‌دید.
نظم و دقت او در مدیریت کتابخانه زبان‌زد بود و در برخی کتاب‌ها، نظرات و یادداشت‌هایی نوشت که هنوز باقی است. اما، انزواطلبی او سبب شد پس از نُه ماه، کار در آنجا را ترک کند و از سال 1316 به بعد، فعالیت ادبی‌اش محدود شد.
پروین اعتصامی انزوی
در دی‌ماه 1316، پدر پروین در سن 63سالگی درگذشت، که این رویداد او را برای مدتی از فعالیت‌های ادبی بازداشت. پس از مرگ پدر، او بسیار منزوی شد و تنها ارتباطات محدودی با خانواده‌هایی چون خانواده سیمین بهبهانی و سرور مه‌کامه داشت.
در آن زمان، از طرف وزارت معارف درخواست شد که در مراسم بزرگداشت هفتصدمین سال تصنیف «گلستان و بوستان» شعری بسراید، اما عبدالحسین زرین‌کوب، این دوران را «دوران تلخی و حسرت» توصیف کرده است.
پروین اعتصامی مرگ
پروین اعتصامی در فروردین سال 1320 بر اثر بیماری حصبه درگذشت. در حالیکه برادرش، ابوالفتح، در حال آماده‌سازی دیوان دوم او بود، حال او وخیم شد و در 3 فروردین در خانه بستری شد.
مرگ پروین اعتصامی
گفته شده است که سهل‌انگاری پزشک در معالجه‌اش نقش داشته است، چرا که در شب 14 فروردین وضعیت او بسیار بد شد و خانواده‌اش، کالسکه‌ای برای آوردن پزشک فرستادند، اما او حاضر نشد بیاید.
پروین اعتصامی علت مرگ
سرانجام، پروین در تاریخ 15 فروردین 1320 در سن 34 سالگی در تهران درگذشت و در حرم فاطمه معصومه در قم دفن شد. او هنگام مرگ در آغوش مادرش جان سپرد و پس از مرگ، قطعه‌ای از او که برای سنگ قبر سروده بود، پیدا شد و بر سنگ قبر نقش شد.
علت مرگ پروین اعتصامی
پس از فوت او، مراسم رسمی و دولتی برای بزرگداشتش برگزار نشد و حتی از برگزاری مجلس یادبود به دلایل سیاسی خودداری شد. حساسیت دستگاه امنیتی نسبت به او، ریشه در رد نشان لیاقت توسط پروین دارد.
پروین اعتصامی ادبیات غرب
پروین از سروده‌های شاعران غربی و آمریکایی مانند هراشیو اسمیت، لافونتن، آرتور بریزبان و ازوپ تأثیر پذیرفته بود. بیشتر این سروده‌ها، ترجمه‌هایی بودند که پدرش، یوسف اعتصامی، آن‌ها را در مجله بهار منتشر می‌کرد.
برای نمونه، او با مطالعه شعرهای «به یک مومیایی»، «خروس و مروارید»، «زنجره و مورچه» و «نغمه پیراهن»، تصمیم گرفت با تقلید از آن‌ها، شعرهای جدیدی بسراید. یکی از آثار او، «یاد یاران»، اقتباسی از شعر هراشیو اسمیت بود که پدرش از فرانسوی ترجمه کرده بود.
همچنین، شعر «ژوئیه خدا» بر الهام از مقاله «عزم و نشاط عنکبوت» اثر آرتور بریزبان، شکل گرفت. این اشعار نشان‌دهنده تأثیرپذیری او از ادبیات غرب و ترجمه‌های پدرش است، و در مجله بهار منتشر می‌شدند.
به‌نوشته ضیاءالدینی، اشعاری مانند «ای گربه»، «ای مرغک»، «یاد یاران»، «بلبل و مور» و «جولای خدا»، نمونه‌هایی از تأثیرگذاری بزرگ ادبیات اروپا بر سبک و سروده‌های او هستند.
پروین اعتصامی چرا مرد
پس از انقلاب مشروطه در ایران، دو جریان فکری اصلی در شعر پدید آمد:
«جریان تلفیقی» و «جریان نیمایی». جریان تلفیقی، تلفیقی از سبک سنتی و اندیشه‌های نوین بود و ادامه دهندهٔ سبک «بازگشت ادبی» محسوب می‌شد، اما قالبی مدرن‌تر داشت. سبک شعری پروین، تحت تأثیر این تفکر قرار داشت.
ملک‌الشعرای بهار در مقدمه دیوان او، سبک شعری پروین را چنین توصیف می‌کند: دیوان او ترکیبی است از دو شیوه، یکی شیوه خراسانی، مخصوصاً ناصر خسرو، و دیگری شیوه شعرای عراق و فارس، مانند سعدی.
این سبک، تلفیقی است از معانی حکمی و عرفانی، و در عین حال، شیوه‌ای نو و بدیع است که به‌وسیله آن، معانی عمیق و حقیقت‌جویانه در قالبی متفاوت و فاضلانه ارائه می‌شود.
پروین اعتصامی شعرها
پروین اغلب شهرت خود را پس از مرگ کسب کرد. اشعار او در میان نسل جوان، به‌ویژه زنان، محبوبیت زیادی یافتند و بسیاری او را ستودند. برخی از مشهورترین اشعار او عبارتند از:
پروین اعتصامی اشک یتیم
یکی از معروف‌ترین اشعار او که در کتاب‌های درسی دبستان هم مورد استفاده قرار گرفته، قطعه «اشک یتیم» است.
در این شعر، پیرزنی در حال تماشای گذر پادشاه است و این تصویر، نشان‌دهنده تأثیرپذیری او از شعر انوری است، اما نمی‌توان مستقیم به رضاشاه نسبت داد، زیرا شعر انوری در زمان او، در اوج قدرت رضاشاه، سروده شده است و موضوع آن ارتباط مستقیمی با دوران او ندارد.
اگرچه «اشک یتیم» از شعر انوری تأثیر پذیرفته است، اما به نظر می‌رسد که فضای حاکم بر آن، با فضای خفقان آن دوره همخوانی دارد.
پروین اعتصامی در تعزیت پدر
پدر پروین نقش مهمی در گرایش او به شعر و آگاهی‌اش از تحولات سیاسی روز داشت. مرگ او در دی‌ماه 1316، سبب شد که پروین برای مدتی از فعالیت‌های ادبی فاصله بگیرد و انزوای بیشتری را تحمل کند.
او دو قطعه درباره مرگ پدرش سروده است: «در تعزیت پدر» و «بی پدر». در بخشی از «در تعزیت پدر»، چنین آمده است:
پدر آن تیشه که بر خاکِ تو زد دستِ اجل
تیشه‌ای بود که شد باعث ویرانی من
یوسف نام نهادند و به گرگت دادند
مرگ، گرگ تو شد، ای یوسف کنعانی من
مهِ گردونِ ادب بودی و در خاک شدی
خاک، زندان تو شد، ای مهِ زندانی من
پروین اعتصامی بی پدر
در شعر «بی پدر»، او چنین سروده است:
به سرِ خاکِ پدر، دخترکی
صورت و سینه به ناخن می‌خراشد
که نه پیوند دارد و نه مادر
کاش روحم به پدر بپیوندد
پروین اعتصامی پند و نصیحت
«پند و نصیحت» شعری است در قالب قطعه، که در کتاب‌های راهنمایی دوره متوسطه چاپ شده است و محتوای آن، شامل اندرزهایی چون «دوری از خودشیفتگی»، «غنیمت شمردن دوران جوانی»، «بردباری و صبر»، «نگاه به همه چیز به‌عنوان آموزگار» و «انتخاب راه درست در زندگی» است.
در این شعر، توصیه‌هایی مانند «جوانی فرصت و کار شایسته است»، و «خودپسندی نکن» آورده شده است.
پروین اعتصامی خانه
خانه پروین اعتصامی در تبریز، در خیابان عباسی، جنب مسجد میرآقا، کوچه ساوجبلاغی، پلاک 6 قرار دارد و در تاریخ 28 اسفند 1385، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
خانه پروین اعتصامی
هم‌اکنون، این خانه به موزه‌ای تخصصی برای بزرگداشت او تبدیل شده است و برخی وسایل و کتاب‌های شخصی پروین در آن نگهداری می‌شود.
در تهران، خانه او هم‌اکنون به محل دفتر یک شرکت، واحد مسکونی و کارگاه مبل‌سازی تغییر یافته است که این موضوع، واکنش‌های متعددی برانگیخته است.
پروین اعتصامی مقبره در قم
پروین اعتصامی پس از وفاتش در حرم حضرت معصومه در شهر قم به خاک سپرده شد.
مقبره او در محوطه خانوادگی اعتصامی، در قسمتی از حرم مطهر قرار دارد و هر ساله جمع زیادی از علاقه‌مندان و شاعران برای سرایش شعر و یادبود او به این مکان می‌آیند و در آن مراسمی برگزار می‌کنند.
پروین اعتصامی دیوان
پروین اعتصامی، شاعر و نویسنده ایرانی، زندگی‌اش سرشار از چالش‌ها و موانع بود، اما با این حال، توانست اشعار ارزشمند و زیبایی خلق کند.
دیوان او مجموعه‌ای است از اشعار به زبان فارسی که در آن به موضوعاتی چون عشق، جنگ، امید، آرزو و مسائل دیگر پرداخته شده است. برخی از اشعار مشهور او عبارتند از:
“تو را آفریدم، تا ببخشی / نه برای دویدن به پیش من / که من خود غافل از نیازم به تو هستم”
“به جای تقدیر توقع آوردن / و به جای تعلیم آموزش دادن / به جای تحقیق کتاب خواندن / می‌آییم، به جای همه‌ی این‌ها، / با تو آغاز می‌کنم صحبت کردن”
“همه کار خداست، من به کار خودم / تو کار خودت کن، تا کار تو برقرار شود”
“من توی خیابان زندگی‌ام / از اوج هیجان تا چاه اندوه / که بعضی‌ها را می‌کشد به آخر / و بعضی‌ها را می‌گیرد به پایین / اما من تا بساط آسمان / می‌خورم تا برای برف سفید / هرگز زیرین نشیند از شادی”
این دیوان در بسیاری از زمان‌ها به‌عنوان یکی از آثار بی‌نظیر و شاخص در ادبیات فارسی شناخته می‌شود.
روحش شاد